Begraven pijn sterft nooit

‘Niet erkende, begraven pijn sterft nooit.’ Dat zei Mpho Tutu ooit tegen Annette Nobuntu Mul. Omdat het vrouwendag was gaf Mul een lezing op mijn werk. Ze vertelde over verbinding, identiteit, en ‘it takes a village to raise a kid’. Veel van wat ze zei herkende ik. Uit de reacties van collega’s maakte ik op dat het voor sommigen nieuw was. Dus schreef ik de woorden op, zodat ik er iets over kon schrijven.

We kunnen doen alsof de pijn er niet is. We kunnen zeggen: ‘Dat is voorbij en speelt geen rol meer.’ We kunnen sussen of de mond snoeren. Maar onverhoeds steekt het de kop weer op, is ook mijn persoonlijke ervaring. Wat doe je dan? Blijf je het wegduwen, niet erkennen, begraven? En als je dat niet meer wilt, wat doe je er dan mee?

Pijn wegduwen

Heftige dingen die je ooit meemaakte, kunnen zomaar ineens de kop opsteken. At random, zouden mijn kinderen zeggen. Niet alleen bij jezelf. Ook bij iemand anders: wat doe je als iemand in jouw ogen te emotioneel reageert. Door woede, door tranen, door cynisme, door ongepaste (awkard) stilte?

‘Niet erkende, begraven pijn sterft nooit.’ Pijn die je niet uit en niet vertelt, ettert door. Onder de oppervlakte. Dat geldt voor mij persoonlijk. Dat geldt ook voor mensen die ik ontmoet. Ik kom opnieuw pijn onder ogen die ik lang heb weggeduwd. Ik heb er maar hulp bij gezocht, want het is heftig om te voelen en te verwerken. Die pijn stierf niet door al het negeren en wegduwen, niet erkennen en begraven.

Pijn erkennen

Het geldt ook voor mensen die we ontmoeten. Die in onze ogen te overdreven, te boos, te apathisch, te huilerig of te stil reageren. Dan kunnen wij ook kiezen of we het niet erkennen en begraven en mee helpen nooit te sterven. Of we kunnen het erkennen, de ander helpen het te vertellen en hopelijk helpen een weg naar genezing te laten zien. Door uiten, verwerken, vergeven.

Anders sterft het nooit.

Toen ik op internet zocht naar haar naam, kwam ik de inspiratietekst van Annette Nobuntu Mul tegen en omdat ze het zo mooi verwoordt, kies ik er nu voor om haar woorden hieronder weer te geven:

Jij voelt gekwetstheid en pijn
Ik zie jou niet
Misschien laat je het verwrongen zien?
Ik zie jou niet

Jij beschermt jezelf
Past je aan
omdat je ten diepste
geliefd wil zijn
erbij wil horen
zoals ieder mens

En dan die ene trigger…
Het lijkt om niets te gaan

Jouw zenuw van pijn wordt geraakt

Vanuit een menselijke oerpijn
schreeuw, schop, sla en vecht je
Ik begrijp je niet
Zie je weer niet
Nu ben ik boos en gekwetst

Ik veroordeel je
Wil jou weg, weg, weg
ver weg van mij
Omdat ik diep van binnen…
jou wél aanvoel en begrijp
Maar ik wil weg
weg van mijn aandeel in jouw pijn
weg van mijn schuldgevoel
en mijn schaamte
Want het erkennen van jou
en jouw pijn
gaat hand in hand
met het erkennen van mijn schuld en schaamte
En juist dáár wil ik van weg
daarom
wil ik jou weg
jouw pijn en jou ontkennen

De brug naar samen:

Ik wil de weg inslaan
van schuld
naar verantwoordelijkheid
Gedeelde verantwoordelijkheid nemen
voor jouw pijn

Jouw pijn zien en erkennen!

Ben jij bereid mij te vergeven
als ik jou zie?
Ik ben bang
dat jij ook mij niet ziet
Ik ben bang…

Hier is mijn hand

Vertel, ik luister

– De kloof, Annette Nobuntu Mul

Ik wil hier beter in worden. Om de pijn er te laten zijn. Ook de pijn voor de ander. Zelfs, misschien wel juist, waar ik zelf de oorzaak van de pijn was. Want ‘Niet erkende, begraven pijn sterft nooit’.